CÁCH PHÂN LOẠI SAFFRON
Dựa trên các tiêu chí khác nhau như chất lượng, độ dài sợi,...để phân loại Saffron
Saffron có thể được phân thành nhiều loại khác nhau, tuỳ theo các đặc tính vật lý (định tính) hoặc đôi khi là các chỉ tiêu về chất lượng (định lượng). Ngoài ra một số quốc gia cũng sẽ có cách phân loại saffron khác nhau.
1. Phân loại theo hướng định tính
Là cách phân loại dựa trên kinh nghiệm cá nhân của người trồng - người bán - người mua hoặc qua quan sát, qua cảm nhận - cảm tính của từng người. Dựa vào đó có thể phân loại saffron dựa trên các tiêu chí như: cách ngắt sợi, độ tuổi cây, phương thức canh tác, cách xử lý, nơi trồng,... Cách phân loại này khó có thể tranh cãi đúng sai bởi cảm nhận của mỗi người là khác nhau. Không có cơ sở khoa học và số liệu rõ ràng, cụ thể để chứng minh. Đặc biệt, mỗi bên kinh doanh saffron lại có các cách lý giải có lợi nhất cho mình, dẫn đến nhiều nguồn thông tin nhiễu loạn.
1.1 Dựa trên cách ngắt sợi
Đây là cách phân loại định tính phổ biến nhất hiện nay. Người tiêu dùng có thể dễ dàng phân biệt được các loại sợi một cách dễ dàng chỉ nhờ việc quan sát bên ngoài. Dựa theo cách ngắt sợi, saffron được chia làm 5 loại: Negin, Sargol, Pushali, Bunch, Konj. Theo kinh nghiệm dân gian, sợi Negin, Super Negin là loại sợi có chất lượng và hàm lượng dưỡng chất cao nhất trong tất cả các loại saffron trên thế giới.
Negin: là loại sợi được cắt nguyên phần nhụy màu đỏ và một chút chấm chân vàng, nơi gốc của 3 sợi nhụy. Đây được cho là phần chứa nhiều hương thơm và dưỡng chất nhất.
All Red (Sargol): là loại sợi được cắt ngắn hơn Negin, chỉ bao gồm phần nhụy đỏ phía trên. Do không chứa phần gốc nhụy (chấm chân vàng) nên sợi Allred có giá thành rẻ hơn sợi Negin khá nhiều. Ngoài ra sợi All Red cũng dễ bị làm giả, tẩm màu hơn sợi Negin.
Pushali (Pushal): là loại sợi được cắt sâu hơn sợi Negin. Tuy nhiên phần chân vàng lại chiếm tới 1/2 - 2/3 tổng chiều dài nên trọng lượng bị tăng lên khá nhiều mà chất lượng lại kém hơn 2 loại Negin và All Red.
Bunch (Dasteh): là sợi nhụy hoa nguyên bản, được lấy từ phần đầu (màu đỏ) cho tới phần gốc (màu vàng) của sợi nhụy.
Konj (Konge): là phần gốc sợi màu vàng hoặc trắng còn lại sau khi thu hoạch các sợi Negin, All Red và Pushali. Vì giá thành rẻ và vẫn có mùi thơm đặc trưng của saffron nên sợi Konji cũng thường bị nhuộm màu và làm giả thành các loại sợi All Red và Negin.
1.2 Dựa trên độ tuổi cây
Nghệ tây là cây trồng lâu năm, với vòng đời kéo dài suốt 8 năm. Từ 1 đến 3 năm là thời điểm cây nghệ tây vẫn còn non và chưa phát triển hoàn chỉnh. Dù vẫn có thể thu hoạch nhụy hoa trong giai đoạn này nhưng hàm lượng dưỡng chất vẫn chưa đạt đến mức cao nhất. Đến khi cây được 6-8 năm tuổi, lúc này đất trồng đã thoái hóa, dưỡng chất của nhụy hoa cũng không thể đạt được mức tối đa dù cây đã trưởng thành.
4-5 năm tuổi là giai đoạn nghệ tây đạt đến thời kỳ sinh trưởng tốt nhất và đất trồng đang ở giai đoạn giàu chất dinh dưỡng. Nhờ sự kết tinh hoàn hảo này, những nhụy hoa được lấy về trong độ tuổi 4-5 năm có hàm lượng dưỡng chất vượt trội hơn so với các thời điểm còn lại.
Hiện tại chỉ có Saffron SALAM là dòng sản phẩm với những sợi nhụy được thu hoạch từ cây nghệ tây 4-5 năm tuổi. Đây cũng là một trong những lí do khiến Saffron SALAM trở thành dòng saffron cao cấp nhất thế giới hiện nay.
1.3 Dựa trên cách xử lý
Saffron còn có thể được phân loại thành dạng nguyên sợi, dạng bột hoặc dạng dầu. Trong quá trình thu hoạch, người ta phân sợi nhụy thành nhiều loại, dạng nguyên sợi đóng gói thành phẩm; dạng sợi vụn sản xuất dạng bột hoặc chiết xuất thành dạng dầu.
Các sản phẩm này được sử dụng với nhiều mục đích khác nhau và đáp ứng phù hợp với nhu cầu thị trường.
1.4 Dựa trên phương thức canh tác
Nếu phân loại theo phương thức canh tác, những dòng saffron cao cấp và có mức giá đắt đỏ hơn thường sẽ được sản xuất theo phương pháp organic (hữu cơ). Bởi phương thức canh tác này đòi hỏi những yêu cầu rất nghiêm ngặt về nguồn giống, nguồn đất, nước, quá trình sản xuất, thu hoạch và bảo quản sợi nhụy.
Cây nghệ tây được canh tác theo tiêu chuẩn organic sẽ cho ra dòng saffron có hàm lượng dưỡng chất, khoáng chất cao hơn, tinh túy hơn so với những dòng saffron được trồng tự nhiên ngoài môi trường, không được kiểm soát chất lượng chặt chẽ.
Ưu và nhược điểm của phân loại định tính
Ưu điểm
Ưu điểm chung của các cách phân loại định tính này là người mua dễ nhìn, dễ phân biệt và dễ áp dụng để phân biệt ra các dòng saffron. Đặc biệt với những người không có nhiều kiến thức và kinh nghiệm về saffron thì vẫn có thể nắm được thông tin để phân biệt loại sợi.
Nhược điểm
Nhược điểm lớn nhất của các cách phân loại định tính này là ít chính xác, không có cơ sở khoa học vì chỉ dựa theo một số kinh nghiệm từ dân gian, truyền miệng hoặc của người trồng - người bán. Chính vì thế nên người mua càng tìm hiểu, càng thấy nhiễu loạn thông tin, mỗi nơi nói một kiểu.
Một nhược điểm khác của cách phân loại này là bị giới hạn phạm vi áp dụng. Ví dụ: nếu phân loại saffron dựa trên cách ngắt sợi (chiều dài sợi) thì sẽ không thể phân loại được chất lượng bột saffron hay sợi vụn.
2. Phân loại theo hướng định lượng
Phân loại định lượng là cách phân loại saffron dựa trên số liệu và tiêu chuẩn rõ ràng, được quy chuẩn hóa. Thường do các tổ chức uy tín trên thế giới đưa ra và được đồng thuận bởi các nhà nghiên cứu khoa học. Hiện nay ISO 3632 là tiêu chuẩn duy nhất trên thế giới chứng nhận chất lượng của saffron. Chứng chỉ ISO 3632 đo lường và phân tích chất lượng của saffron dựa trên hàm lượng 3 hoạt chất chính: Crocin, Safrana và Picrocrocin. Ngoài ra tiêu chuẩn này cũng giúp kiểm định saffron có thực sự tinh khiết hay không bằng việc đánh giá độ ẩm và chất tạo màu có trong saffron.
Ưu và nhược điểm của cách phân loại định lượng
Ưu điểm
Khác với phân loại định tính, phân loại định lượng hoàn toàn không dựa trên cảm quan cá nhân mà dựa trên các cách thử nghiệm cụ thể, có các số liệu - kết quả chứng minh kèm theo, tiêu chuẩn đúng - sai rõ ràng. Vì thế tính chính xác rất cao.
Ngoài ra cách phân loại này cũng không bị giới hạn phạm vi áp dụng, có thể dùng để đánh giá chất lượng saffron dưới cả 3 dạng gồm: sợi nguyên bản, sợi đã cắt và saffron bột.
Nhược điểm
Một trong những nhược điểm của cách phân loại định lượng theo tiêu chuẩn ISO 3632 là khó để nhận biết bằng mắt thường hoặc qua việc phân biệt màu sắc, mùi thơm,....Nói một cách dễ hiểu là bạn không thể nhìn và biết được loại saffron nào đạt chuẩn ISO 3632, cũng không thể ngửi mùi hương, sờ/chạm hay quan sát sợi nhụy - hũ bột saffron để biết được loại nào đạt chuẩn, loại nào không.
Khách hàng chỉ có thể dựa trên các giấy tờ chứng minh chỉ tiêu chất lượng ISO 3632 mà các công ty sản xuất saffron cung cấp.
Last updated
